Hoewel Chinezen zich graag roemen op hun beschaving van vijfduizend jaar, lijkt de ontwikkeling van de sanitaire voorzieningen niet helemaal met de ontwikkelingen van het moderne China mee te zijn gegaan.
Chinese toiletten zijn wat betreft Nederlandse begrippen soms niet zo heel schoon en dat is nog zacht uitgedrukt. Meestal zijn ze onbeschrijflijk smerig. Maar goed, als je moet dan moet je. Wil je goed voorbereid zijn, dan vind je op deze pagina een overzicht van de verschillende soorten wc’s in China, waar je ze kunt vinden nog iets over hoe Chinezen hun wc’s gebruiken.
Een standaard Chinese wc
De Chinese wc is in feite niets meer dan een gat in de vloer van waaruit meestal een ontzettende stank je tegemoet komt. Het is de bedoeling je voeten aan weerszijden op het metaal te plaatsen en vervolgens te hurken, zodat je achterwerk precies boven het gat hangt. Ben je niet gewend te hurken dan kan dit nog best lastig zijn. Kijk in dat geval uit dat je niet valt en dat je niet op je eigen hielen mikt. Het is nogal onfris om met je eigen uitwerpselen besmeurde schoenen of broekspijpen door China te lopen. Vind je het geen probleem te hurken, dan merk je al snel dat het in deze houding eigenlijk zelfs iets gemakkelijker is je darmen leeg te persen. Voor mannen en vrouwen zijn dit soort wc’s identiek. Als je als man een kleine boodschap moet doen kun je er uiteraard gewoon voor gaan staan. Doorspoelen tenslotte kun je met je voet rechtsachter doen.
Een openbaar toilet is meestal niet voorzien van wc-papier, dat dien je namelijk mee te nemen. Ben je gewend op vakantie met een rugzak of handtas rond te lopen, neem dan een rol wc-papier van het hotel mee en voor als je zonder tas het hotel verlaat, in elke supermarkt zijn wel papieren zakdoekjes te koop die je in je broekzak kwijt kunt. Verder heb je op een Chinese wc z weinig privacy, want hoewel tussen de wc’s schotten staan is het van voren gewoon helemaal open. Als je hier zelf zit te hurken kan dus iedereen die binnen komt of naar buiten loopt je zien. Ook is het uiteraard niet ongewoon dat als jij de wc binnenkomt, je eerst langs een hele rij Chinezen die aan het poepen zijn moet lopen.
In de WC staat als het goed is een afvalemmer naast het gat in de vloer. Dit is waar Chinezen hun gebruikte wc-papier in deponeren, omdat de afvoer en de riolering, zelfs in veel moderne en pas uit de grond gestampte stadswijken, niet toereikend is voor wc-papier. Is er een emmer met bruin wc-papier van je voorgangers dan is aan te raden je eigen gebruikte wc-papier hier ook in te gooien om verstoppingen te voorkomen. V
Behalve deze Chinese wc’s waarvoor je moet hurken, zijn er in China tegenwoordig ook erg veel in onze ogen normale wc’s, zoals we ze ook in Nederland hebben. Je vindt ze in elke hotelkamer en ook in sommige buitenlandse restaurants zoals de McDonald’s of KFC. Ook sommige openbare wc’s hebben enkele exemplaren die overigens niet speciaal voor buitenlanders bedoeld zijn, maar juist voor de gehandicapte Chinezen. Soms heb je er meerdere in bijvoorbeeld een erg groot openbaar toilet, soms heb je slechts één wc waar je op kunt zitten, zoals op bovenstaande foto te zien is. Zie je jezelf hier al zitten met drie gehurkte Chinezen naast je? Wel moet gezegd worden dat w’s waar je op kunt zitten zoals op de foto hierboven vaak zo smerig dat het aan te raden is juist de hurk-wc’s te gebruiken, aangezien je daar niets hoeft aan te raken
Nu zijn de wc’s die ik tot nu toe besproken heb in China nog erg luxe en je zult ook veel toiletten aantreffen waar ze goedkopere oplossingen hebben gevonden. Denk bijvoorbeeld aan in plaats van allemaal verschillende gaten in de vloer juist een lang gat dat eigenlijk meer weg heeft van een trog. Deze zijn in sommige gevallen onderverdeeld in hokjes met deuren, maar meestal zie je iets lagere muurtjes vergelijkbaar met de schotten op op de eerste foto. Deze trog wordt schoongemaakt met water dat van de ene kant naar de andere stroomt, vaak door middel van een sensor als je de wc-ruimte verlaat. Als er veel mensen tegelijk naar de wc moeten komt het nogal eens voor dat je een drol van een Chinees tussen je benen door ziet drijven en als je goed je best doet kun je de jouwe er bovenop mikken.
Over onsmakelijk gesproken, het komt in China ook wel eens voor dat er enkele dagen geen stromend water is de wc’s dus niet doorgespoeld kunnen worden. In deze gevallen vind je letterlijk troggen vol met uitwerpselen, als je al moedig genoeg bent de stank te verdragen en naar binnen te gaan.
Deze wc’s in een stad zoals Beijing zijn echter nog een sanitaire zevende hemel vergeleken met wat je zoal op het Chinese platteland kunt aantreffen. Meestal aan de rand van elk dorp staan daar enkele van bakstenen gebouwde huisjes die wat hoger zijn dan de omgeving. Eronder vind je dan een soort van betonnen kelder waarin de uitwerpselen van het hele dorp een meter hoog liggen. Vaak komt er af en toe een boer met een kar en een grote schep er wat van ophalen voor zijn varkens. In sommige gevallen lopen de varkens zelfs meteen onder deze gebouwtjes. Door de gaten kun je ze dan vrolijk zien knorren, want ze vinden jouw uitwerpselen namelijk een heuse lekkernij. Een wat minder moderne variant op het platteland zijn twee planken naast elkaar, voor elke voet één, waarbij ook nog eens het gevaar bestaat dat je er in valt. Deze planken kunnen soms enkele meters lang zijn zodat de wc met meerdere mensen tegelijkertijd gebruikt kan worden. Hier zal je dus onvermijdelijk af en toe iemand net voor je neus een drol eruit zien draaien.
Waar vind je een WC?
Van alle landen ter wereld heeft China heeft de meeste inwoners die allemaal naar de wc moeten, dus gelukkig zijn er overal wel voorzieningen te vinden. Ten eerste zijn er natuurlijk in de hotels zelf wc’s, vrijwel altijd zijn deze net zoals we die in Nederland kennen. Buiten de hotels heb je op veel plaatsen in Beijing openbare toiletten. Meestal zijn ze te herkennen aan de welbekende symbolen van een mannetje en een vrouwtje en in grote winkelcentra wordt het ook bijna altijd wel in het Engels aangegeven. Daarnaast hebben de betere restaurants ook meestal wel schone en moderne voorzieningen.
Zelfs in de meest dure gelegenheden tref je echter nog wel eens iets vreemds aan, zoals deze wc voor mannen waar je een urinoir meteen naast de zit-wc hebt. Je kunt in dit specifieke restaurant de deur op slot doen, maar wat is de bedoeling? Ga je met twee mannen tegelijk na de wc, zodat de één kan poepen en de ander kan plassen?
Kom je op plaatsen waar minder buitenlandse gasten komen, dan wordt de wc ook vaak in alleen Chinese tekens aangegeven. Dit kan 厕所 (cèsuǒ) zijn, 公共厕所 (gōnggòng cèsuǒ), en ook 洗手间 (xǐshǒujiān) en 卫生间 (wèishēngjiān) worden veel gebruikt. Mochten al deze tekens te verwarrend voor je zijn, probeer dan in ieder geval 男 (nán) en 女 (nǚ) te onthouden. Deze staan respectievelijk voor man en vrouw en de meeste Chinese wc’s hebben deze tekens op de deur staan. Mocht je het willen vragen, dan kun je Qǐngwèn, cèsuǒ zài nǎr? (请问，厕所在哪儿？) proberen, maar aangezien de Chinese uitspraak voor mensen die het niet gewend zijn vaak zo verwarrend is kun je misschien beter gewoon naar een toilet vragen.
Je vindt de wc’s verder op drukbezochte plaatsen zoals bij alle toeristische bezienswaardigheden, in sommige metrostations, in winkelcentra en ook McDonald’s en KFC zijn vaak goede opties. In minder moderne wijken staan ook vaak om de enkele honderden meters gebouwtjes zoals op de foto. Overigens is een redelijk goede neus vaak ook al voldoende om de wc in China te kunnen vinden, want doorgaans kun je ze vanaf grote afstand al ruiken.
Chinezen op de WC
Hoe kan het toch dat Chinese wc’s vaak zo vies zijn? Nou, veel heeft toch te maken met hoe de Chinezen er zelf gebruik van maken. Chinezen zeggen zelf vaak te beseffen dat hun wc’s smerig zijn, maar dat zolang ze maar niets aanraken ze er zelf niet smeriger van worden. Dit verklaart ook waarom er vaak open deuren zijn om het toiletgebouw binnen te gaan, waarom de Chinezen als er hokjes zijn de deur vervolgens niet op slot doen of zelfs maar aanraken, waarom er geen wc-papier is omdat een Chinees toch zijn eigen schone wc-papier meeneemt, waarom de meeste Chinezen niet doorspoelen of opruimen en waarom ze ook niet aan handen wassen doen. Ze raken dus inderdaad niets aan tijdens hun bezoek aan de wc en het feit dat ze het smerig achterlaten voor de volgende bezoeker vinden de meeste Chinezen eigenlijk niet hun probleem.
Het resultaat is dat je bij ongeveer één op de vijf wc’s een het gat gemiste drol aantreft. Daarnaast, zoals je wel zult merken zodra je in China aankomt, houden Chinezen nogal van rochelen en spugen en dit op de wc doen is helemaal een populaire nationale vrijetijdsbesteding. Naast achtergebleven uitwerpselen vind je dus vaak een ondergespuugde vloer op het Chinese toilet. Hoewel veel openbare toiletten wel een schoonmaker hebben, bestaat het schoonmaken vaak uit niet meer dan wat met een dweil heen en weer lopen wat weinig effectief is.
Deze denkwijze over het gebruik van de wc krijgen Chinezen al van kleins af aan mee. Zolang de uitwerpselen je lichaam maar verlaten en niet op jezelf terecht komen, is het voor jezelf schoon genoeg. Je zult in Beijing, en nog veel meer in minder ontwikkelde steden, vaak kleine kinderen in een speciale broek rond zien lopen waar aan de achterkant een groot gat in zit. Zodra een kind nodig moet, neemt mama of papa het kind mee naar de rand van de weg, het park of boven een prullenbak, en ik heb het zelfs gezien boven een plastic zak op het eettafeltje in de trein, zodat het kind vervolgens zonder probleem door het gat in zijn broek zijn behoefte kan doen. Een ander voorbeeld, ik weet nog dat toen ik voor het eerst in China was en in de rij voor de kassa stond, ik een een kind van een jaar of vijf met een groot gat in zijn broek zag. Zomaar uit het niets hurkte de kleine kleuter plotseling pal voor mij en scheet de hele vloer eronder. Zijn moeder riep een winkelbediende en vertelde haar dat ze het moest opruimen en liet mij staan met de uitwerpselen van haar zoontje tien centimeter van mijn schoenen. Iedereen in de winkel deed alsof het de gewoonste zaak van de wereld was, wat het in China ook is.
Hoe krijgen ze het voor elkaar?
Als je tot hier gelezen hebt zul je er al achter zijn dat veel Chinezen het niet zoveel uitmaakt hun sanitaire behoeften in het bijzijn van andere mensen te doen. Ze gaan er daarom meestal ook vanuit dat buitenlanders er ook weinig moeite mee hebben. Tel daarbij op dat Chinezen nogal nieuwsgierig zijn naar mensen die er anders uit zien en je zult begrijpen waarom veel Chinezen je in hun wc’s uitgebreid zullen bekijken. Een Chinees op zoek naar een niet bezette wc zal je dan ook vaak lange tijd aankijken als hij of zij je boven een gat in de vloer aantreft. Ook willen ze vaak nog wel eens over het muurtje kijken om te zien of jouw uitwerpselen er net zo uit zien als die van hun, of wat voor ondergoed je aan hebt. Ook heb ik als man al ontelbare ervaringen gehad met Chinese mannen die hun hand op mijn schouder leggen om eens uitgebreid mijn zaakje te bekijken om dit vervolgens met andere aanwezige Chinezen onbeschroomd te bespreken.
Kortom, je bent gewaarschuwd als je in China naar de wc moet. Knijp je neus dicht, neem zelf wc-papier mee, oefen maar alvast met hurken en wen aan de gedachte dat Chinezen naar je zullen kijken tijdens je sanitaire stop.
