Het Plein van de Hemelse Vrede is één van de bekendste plaatsen van Beijing. Iedere Chinees kent het portret van de communistische leider Mao Zedong, uitkijkend op zijn eigen mausoleum op het grootste plein ter wereld. In het verleden was het onderdeel van de vele poorten naar de Verboden Stad, maar vandaag de dag is het omgeven door kolossale bouwwerken die de communisten hier een halve eeuw geleden hebben laten neerzetten. Buiten China is het plein vooral bekend als strijdtoneel van politieke opstanden in de vorige eeuw.
Chinees: 天安门广场 / Tiān’ānmén Guǎngchǎng Engels: Tiananmen Square
Openingstijden
Het Plein van de Hemelse Vrede is van 4:00 tot 23:00 toegankelijk. Het mausoleum van Mao, gelegen midden op het plein, is dinsdag tot en met zondag van 8:30 tot 12:00 geopend. Op 9 september, de dag van Mao’s overlijden en op 16 december, zijn geboortedag, is het geopend is van 8:00 tot 12:00 en van 14;00 tot 16:00. De Poort van de Hemelse Vrede aan het noordelijke uiteinde is dagelijks geopend van 8:30 tot 17:30.
Toegangsprijzen
Het Plein van de Hemelse Vrede en het mausoleum van Mao zijn gratis te bezoeken. De Poort van de Hemelse Vrede is voor 15 yuan toegankelijk. Als je door de poort heen loopt richting de Verboden Stad, kun je vervolgens aan je linkerkant kaartjes kopen.
Hoe te bereiken
Het Plein van de Hemelse Vrede is eenvoudig te bereiken. Iedere taxichauffeur zal het kennen maar aangezien taxi’s niet bij het plein zelf mogen stoppen is het wellicht handiger de metro te nemen. Neem lijn 2 naar Qianmen, kies uitgang A en je staat meteen op het zuidelijke uiteinde van het plein. Aan de noordkant kun het beste lijn 1 naar Tiananmen East nemen, loop dan richting uitgang A maar blijf vervolgens, nog onder de straat, doorlopen naar het plein dat met bordjes is aangegeven. Kom je overigens niet met de metro, dan zul je voordat je onder de weg door naar het plein wilt ook door de veiligheidscontrole moeten.
Plein van de Hemelse Vrede
Chinees: 天安门广场 / Tiān’ānmén Guǎngchǎng Engels: Tiananmen Square
Het Plein van de Hemelse Vrede is met een lengte van 880 en een breedte van 550 meter het grootste plein ter wereld. Ter vergelijking, het is 22 maal zo groot als de Dam te Amsterdam. Het is omgeven door erg brede wegen en grote gebouwen die net als het plein zelf met opzet zo groots gebouwd zijn nadat de communisten de macht overnamen in 1949. Doordat het tegenwoordig vol staat met enorme videoschermen, grote pilaren en het mausoleum van Mao dat weer door veel bomen omgeven is, doet het plein tegenwoordig minder groot aan dan het daadwerkelijk is.
Poort van de Hemelse Vrede
Chinees: 天安门 / Tiān’ānmén Engels: Gate of Heavenly Peace
De Poort van de Hemelse Vrede
Aan de Poort van de Hemelse Vrede aan de noordzijde ontleent het plein zijn naam. Het is vooral bekend als de grote poort van waaraf Mao en andere Chinese leiders toespraken voor het volk hielden, waar tijdens de militaire parades de tanks voor langsrijden en waar het grote portret van Mao hangt. Voorheen hebben hier overigens achtereenvolgens de portretten van Sun Yat-sen en Chiang Kai-shek gehangen, belangrijke Chinese leiders in de periode tussen de val van het keizerrijk en de machtsovername door de communisten. De Poort van de Hemelse Vrede is overigens niet, zoals veel mensen vermoeden, de toegangspoort tot de Verboden Stad die er ongeveer 500 meter achter ligt. De poort is daarentegen één van de zes poort in de voormalige stadsmuur van de Keizerlijke Stad, een deel van Beijing met veel tempels, parken en meren, waar de Verboden Stad vervolgens weer in lag.
Zoals soortgelijke poorten is de Poort van de Hemelse Vrede met 66 meter vooral erg breed en met 32 meter niet zozeer erg hoog. Voor de poort ligt nog een deel van de oude stadsgracht met zeven marmeren bruggen, staan er twee tien meter hoge marmeren pilaren, ook wel huabiao genoemd, en twee marmeren leeuwen ter bescherming tegen boze geesten. Sinds enkele decennia is de poort ook toegankelijk voor het publiek en kun je een kijkje nemen van waaraf Mao en de andere Chinese leiders altijd hun toespraken gaven. Voor wie zich afvraagt wat er in grote Chinese tekens links en rechts van de poort staat: links staat Lang leve de Volksrepubliek China (中华人民共和国万岁 / Zhōnghuárénmíngònghe wànsuì) en rechts staat Lang leve de eenheid van de volkeren van de wereld (世界人民大团结万岁 / Shìjiè rénmín dà tuánjié wànsuì).
Chang’an Boulevard
Chinees: 长安街 / Chángānjiē Engels: Chang’an Avenue
Hoewel niet echt een attractie, is Chang’an Boulevard de moeite van het noemen wel waard. De tien lanen brede boulevard is min of meer de hoofdstraat van Beijing, en is de straat waar altijd de tanks over rollen tijdens de militaire parades. Ook was de straat een van de vele vuurhaarden tijdens de in China minder bekende en rest van de wereld zeer bekende demonstraties in 1989. Je weet wel, van die man met een tas die tanks tegenhield. Langs Chang’an Boulevard is geen reclame toegestaan en ook vrachtverkeer mag niet van de weg gebruik maken. Metrolijn 1, de oudste lijn van Beijing, volgt de straat.
Monument voor de Helden van het Volk
Chinees: 人民英雄纪念碑 / Rénmín Yīngxióng Jìniànbēi . Engels: Monument to the People’s Heroes
Precies in het midden van het Plein van de Hemelse Vrede staat al meer dan een halve eeuw een 38 meter hoge marmeren obelisk geplaatst op een boeddhistisch platform. Het monument is geplaatst na de machtsovername van de communisten ter herinnering aan alle Chinese slachtoffers sinds 1840. Aan de voet is een erg groot gebeeldhouwd reliëf te bezichtigen met daarin acht afbeeldingen die symbool staan voor gebeurtenissen waarin veel Chinese doden zijn gevallen of die vernederend voor China waren. In chronologische volgorde zijn dit de Eerste Opiumoorlog (1840), de Taiping-opstand (1851), de Xinhai-revolutie (1911), de 4-Mei Beweging (1919), de 30-Mei Beweging (1925), de Nanchang-opstand (1927), de Tweede Wereldoorlog (1937-1945) en tenslotte de Chinese Burgeroorlog (1945-1949).
Grote Hal van het Volk
Chinees: 人民大会堂 / Rénmín Dàhuìtáng Engels: Great Hall of the People
Hoewel niet onderdeel van het Plein van de Hemelse Vrede zelf, vragen veel mensen zich af wat dat grote gebouw aan de westzijde van het plein toch is. Het is de Grote Hal van het Volk, waar het Chinese Volkscongres eenmaal in het jaar voor een periode van twee weken bijeen komt om te stemmen en te vergaderen. Ook andere overheidstaken zoals diplomatieke besprekingen vinden hier doorgaans plaats. Het is een van de tien grote gebouwen die men in 1959 in Beijing liet neerzetten ter ere van het tien-jarig bestaan van de Volksrepubliek. Als de overheid het gebouw niet nodig heeft is het ook geopend voor het publiek.
Chinees Nationaal Museum
Chinees: 中国国家博物馆 / Zhōngguó Guójiā Bówùguǎn. Engels: National Museum of China
Tegenover de Grote Hal van het Volk staat een ander, bijna net zo groot en imposant gebouw, ook gebouwd om het tien-jarig bestaan van de Volksrepubliek China te eren. Tegenwoordig is dit het Nationaal Museum van China een combinatie van het Museum van de Chinese Revolutie en het Nationaal Museum van de Chinese Geschiedenis dat hier voor 2003 gevestigd waren. Na een uitgebreide renovatie van vier jaar is het begin 2011 opnieuw geopend voor het publiek. Voor iedereen die van museums en Chinese geschiedenis houdt is dit museum absoluut het bezoek waard.
Oude treinstation van Beijing
Chinees: 老车站 / Lǎo Chēzhàn Engels: Old Beijing Railway Station
Veel mensen die het Plein van de Hemelse Vrede bezoeken vragen zich altijd af wat dat wit met blauwe gebouw met die toren dat niet zo Chinees eruit ziet aan het zuidelijke einde van het plein is. Nou, dat is het oude treinstation, voordat het in 1959 uitweek naar een de grotere en huidige locatie 3 kilometer naar het oosten. Het station, destijds bekend als Zhengyangmen Oost, genoemd naar de poort aan de overkant van de straat, werd aan het begin van de twintigste eeuw gebouwd (1906) en verbond Beijing met Shenyang, de grootste stad in het noordoosten an China. Tegenwoordig is het ingericht als een klein winkelcentrum.
Poort van de Eerste Zon
Chinees: 正阳门 / Zhèngyángmén Engels: Zhengyangmen
Evenals aan de noordzijde is aan de zuidzijde van het plein ook een poort te vinden. Dit is Zhengyangmen, waarbij Zhengyang zoveel betekent als de eerste zon van het nieuwe jaar (van de in het verleden in China gebruikte maankalender). Ook staat de poort wel bekend als simpelweg de Voorpoort (前门 / Qiánmén). Oorspronkelijk was het één van de poorten van de stadsmuur van Beijing. Behalve de poort zelf, die op het plein staat, is er ook een boogschutterstoren (箭楼 / Jiànlóu) aan de andere kant van de weg, waarmee het in het verleden samen deel uitmaakte van een versterkte buitenpost, ook wel barbacane geheten. De beide torens zijn overigens niet toegankelijk voor het publiek.
Mausoleum van Mao Zedong
Chinees: 毛主席纪念堂 / Máo Zhǔxí Jìniàntáng Engels: Mao Mausoleum
Wie voor het eerst aankomt op het Plein van de Hemelse Vrede, zal meteen het grote, enigszins lelijke gebouw midden op de zuidelijke helft opvallen. Dit is het mausoleum van Mao Zedong, de laatste rustplaats van de in China nog immer vereerde communistische dictator. Na 27 jaar in het middelpunt van de Chinese politiek gestaan te hebben, ligt hij sinds zijn dood in 1976 midden op het Plein van de Hemelse Vrede, het symbolische middelpunt van politiek Beijing en heel China. Vooral voor veel oudere Chinezen is Mao bekijken iets dat je toch een keer in je leven gedaan moet hebben. Hij is op beperkte tijden te bezichtigen en mocht je op dat moment toch op het plein aanwezig zijn, dan zal ik zeker aanraden ook eens een kijkje te nemen. Het is niet toegestaan tassen of andere handbagage mee naar binnen te nemen. Wel kan dit in kluisjes bij de ingang achtergelaten worden, of, als je in een groep bent, is het mogelijk iemand met de tassen bij de uitgang aan de achterkant te laten wachten. In ongeveer een kwartier ben je wel door het mausoleum heen.
Vlagceremonie
Chinees: 升旗仪式 / Shēngqí Yíshì Engels: Flag Ceremony
Aan de noordzijde van het plein, meteen tegenover het grote portret van Mao Zedong, wordt elke dag de Chinese vlag bij zonsopgang gehesen en bij zonsondergang weer neergelaten. Dit gebeurd door Chinezen die in een strak uniform gestoken zijn en heel erg serieus kijken. Elke eerste zonsopgang van de maand staat er ook nog een militair orkest bij. Voor veel Chinezen heeft het hijsen en neerlaten van de vlag een grote emotionele betekenis, wat verklaart waarom er altijd zoveel mensen naar kijken en soms zelfs bij staan te huilen.
Geschiedenis
Het Plein van de Hemelse Vrede werd voor het eerst aan Beijing toegevoegd in 1651, aan het begin van de Qing-dynastie (1644-1911). Nadat de poort waaraan het plein zijn naam ontleent en de omringende gebouwen tijdens de overgang van de Ming- naar de Qing-dynastie ernstig beschadigd raakten, lieten de nieuwe keizers hier een plein aanleggen. Het plein was destijds een stuk kleiner dan tegenwoordig en lag tussen de Poort van de Hemelse Vrede en de niet meer bestaande Poort van de Grote Qing (大清门 / Dà Qīngmén). Deze poort had in tegenstelling tot de andere poorten enkel een ceremoniële functie.
Het Plein van de Hemelse Vrede halverwege de twintigste eeuw, genomen vanaf Zhengyangmen met de Poort van de Grote Qing op de plaats waar tegenwoordig het mausoleum van Mao Zedong staat
Net zoals Beijing na de overname door de Ming vol werd gebouwd met imposante paleizen werd in de stad 1959, tien jaar na de machtsovername van de communisten, volgebouwd met imposante bouwwerken. Enkele zijn rondom het plein te zien is. Het kan overigens gezegd worden dat de Ming keizers meer smaak hadden dan de communisten. Het was ook voor deze gelegenheid dat het plein werd uitgebreid tot vier maal haar oorspronkelijke grootte. Midden op het plein werd een grote obelisk geplaatst met een gedicht van Mao. De Poort van de Grote Qing, die voor korte tijd Poort van China had geheten, werd evenals in de weg staande stadsmuren op advies van stadsplanners uit de Sovjet-Unie afgebroken. Na Mao’s in 1976 dood werd zijn mausoleum gebouwd op de plaats waar deze poort had gestaan en werd het plein voor het laatst uitgebreid om er een mooie rechthoek van te maken.
Het plein is het echter bekendst als het strijdtoneel van belangrijke gebeurtenissen van twintigste eeuw. Zo was er in 1919 de pro-democratische en nationalistische 4-Mei Beweging, een studentenopstand tegen de opdeling van China door buitenlandse machten en tegen de machthebbende Chinese elite die niet in staat was dit te voorkomen. Ook in 1925 kwamen de studenten weer langs om te demonstreren tegen buitenlands imperialisme. Na de oorlogen, eerst die van Chinese communisten tegen Chinese nationalisten, daarna van Chinezen tegen Japanners tijdens de Tweede Wereldoorlog en vervolgens weer van de communisten en nationalisten die nog geen genoeg van oorlog hadden, werd uiteindelijk i 1949 op het Plein van de Hemelse Vrede door leider Mao Zedong de communistische Volksrepubliek China uitgeroepen.
Tijdens de communistische periode werden op het plein in de massale militaire parades gehouden. Daarnaast bood het ook plaats aan honderdduizenden Chinese studenten die met hun rode Mao-boekjes kwamen staan zwaaien. Desalniettemin bleef het ook een geliefde plaats voor opstanden, zoals in 1976 na de dood van premier Zhou Enlai. De in het Westen meest bekende demonstratie is die van 1989. Na een periode van snelle economische groei die gepaard ging met grote inkomensverschillen en corruptie, begon de opstand ter ere van een pas overleden politicus die naast economische vrijheid ook voor politieke vrijheid was. De Chinese overheid was onderling verdeeld hierover, maar nadat de opstand steeds groter werd won de factie die voor de inzet van tanks was en voor het oog van de hele wereld, want de internationale pers was toevallig aanwezig voor een bezoek van Gorbatsjov uit de Sovjet-Unie, ruimde het leger binnen enkele dagen de opstand vrij hardhandig op. Tot op de dag van vandaag doet de Chinese overheid veel moeite de politieke vrijheden van het Chinese volk zoveel mogelijk te beperken.
